Müzenin en yaşlı üyesi: 140 yıllık zarf makinesi hala çalışıyor
KOCAELİ – Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci sanayi kuruluşlarından SEKA Kağıt Fabrikası’nın 140 yıllık zarf makinesi adeta vakte meydan okuyor.
Temeli 1934 yılında atılan ve Türkiye Cumhuriyeti’nin birinci sanayi kuruluşlarından biri olan SEKA Kağıt Fabrikası, restore edilmesinin akabinde 2016 yılında müze olarak hizmete açıldı. Kağıt üretim sürecinde kullanılan makine ve teçhizatların sergilendiği müzede, 1884 yılında Almanya’da üretilen tarihi zarf üretim makinesi dikkat çekiyor. Matbaa kısmında sergilenen bu özel makine, tek mil üzerinden aldığı güçle tüm modüllerini çalıştırıyor.
Özellikle zarf üretimi ve katlama süreçleri için kullanılan bu makine, farklı boyut ve tıpta zarfları kesip katlıyor, yapıştırıyor ve baskı yapabiliyor. 140 yaşındaki makine, bu özellikleriyle periyodun mühendislik dehasını yansıtıyor.
SEKA Kağıt Fabrikası’nda uzun yıllar misyon yapan ve fabrikanın müze haline dönüşümüne katkı sunan emekli personel Şaban Günay, makinenin kıssasını ve fabrikanın o periyottaki üretim sürecini anlattı.
1972’de SEKA bünyesinde kurulan çıraklık okulunda eğitim aldığını belirten Günay, 1975’da emekçi olarak çalışmaya başladığını tabir ederek, “Emekli olana kadar matbaanın her kısmında çalıştım ve en son usta başı olarak vazife yaptım. Vakitle fabrikanın kısımları kısım kısım kapandı” dedi.
“Bazı makineler hala çalışıyor”
Müzenin kuruluş sürecinde de vazife aldığını belirten Günay, “Seka Kağıt Müzesi yetkilileri talepte bulunduğunda her vakit yardıma geliyoruz. Makinelerin bakımlarını yapıyoruz. Müzede bulunan 3-4 makine hala çalışır durumda. Ben makinelerin özelliklerini biliyorum. Bakımlarını yaparak, daha yeterli bir stant sağlıyoruz” diye konuştu.
140 yıllık
Şaban Günay, müzedeki eserler ortasında dikkat cazip özelliğe sahip zarf makinesinin 1884 yılında üretildiği bilgisini vererek, “Almanya’da üretildi. Biz çalışırken birtakım müzelerden talip olanlar oldu. Fabrikanın zarf muhtaçlığını karşıladığı için veremedik fakat kendi müzemize nasipmiş. El birliğiyle kurduğumuz Seka Kağıt Müzesinde sergileniyor. Makinenin en büyük özelliği üzerinde görmüş olduğunuz tüm hareketleri tek milden alması. Tüm gücünü altında bulunan milden alıyor” formunda konuştu.
“Müzede anılar yaşatılıyor”
Müzede yalnızca SEKA Kağıt Fabrikası’nda kullanılan makine ve teçhizatların sergilenmediğini, tıpkı vakitte emek veren personellerin anılarının yaşatıldığına dikkat çeken Şaban Günay, “Emekli olan arkadaşlarımın anılarının yaşatılması, onların çocuklarının, aile üyelerinin hazırladığımız müzeye gelmeler, şahit olmaları, anıları yaşatmaları çok hoş. Esasen bu çalışmalar onlar için yapıldı. İhmal etmesinler, müzemizi ziyaret etsinler” tabirlerini kullandı.
“Davetiyeyi bastım ve ihtar cezası aldım”
Günay, çalıştığı yıllarda unutamadığı bir anısını da paylaşarak, “Yıllar evvel fabrikada çalışan arkadaşlarımızın düğün davetiyeleri zarf makinesinde basılırdı. Aslında davetiye basmak yasaktı. Ancak amirlerden davetiye basan oluyordu. Fabrikada çalışan bir arkadaşımız yanımıza gelmişti, davetiye bastırmak istedi. Yasak diye geri göndermiştik. Gerisinden uzun müddet baktım ve ‘Ben bu arkadaşımızın davetiyesini basacağım’ dedim. Davetiyesini aldım ve bastım. Yakalandık alışılmış. O yüzden ihtar cezası almıştım. Bu da hoş bir hatıra olarak kaldı” dedi.
“Babam 30 yıl burada çalıştı”
Ailesiyle birlikte müzeyi ziyaret eden Halil Şenel ise “İstanbul Tuzla’da yaşıyorum. Babam bu fabrikada 30 yıl çalıştı. Bizde müzeyi ziyaret etmek istedik. Nasıl çalışmalar, neler yapmışlar hepsini görmüş olduk” diye konuştu.
